TBS

SPECIALISMEN

INFORMATIE

Strafzaken waarin oplegging tbs-maatregel dreigt

Een groot deel van onze dagelijkse praktijk bestaat uit het bijstaan van verdachten in strafzaken waarin oplegging van de tbs-maatregel dreigt. In de regel gaat het dan om ernstige strafbare feiten, zoals moord/doodslag, verkrachting, ontucht, brandstichting, zware mishandeling of een overval. Het pleidooi ter zitting zien wij in dit soort zaken slechts als het sluitstuk van een lang proces waarin we alle mogelijke middelen inzetten om de uitkomst ten gunste van onze cliënt te beïnvloeden.

Het begint met het geven van advies over de vraag of een cliënt wel of niet zou moeten meewerken aan gedragsdeskundig onderzoek. In veel zaken is het in belang van de cliënt om wel mee te werken aan dergelijk onderzoek en in zo’n geval zien wij het tevens als onze taak om de cliënt goed op zo’n onderzoek voor te bereiden. Hoe verloopt zo’n onderzoek? Welke thema’s worden er besproken? Welke vragen worden er gesteld? Aan welke verplichtingen moet de onderzoekend psycholoog of psychiater voldoen? Etc.

Onze advocaten hebben in de loop der jaren veel kennis opgedaan over de psychologie en psychiatrie. Dit stelt ze in staat om gedragsdeskundige rapportages goed te doorgronden, daar kritische vragen over te stellen en er zo nodig verweer op te voeren. Zo wordt er enerzijds kritisch getoetst of sprake is van een stoornis en of er sprake is van gevaar voor herhaling, wat criteria zijn voor oplegging van de tbs-maatregel. Anderzijds zijn we kritisch over de noodzaak van oplegging van de tbs-maatregel met dwangverpleging en onderzoeken we altijd of lichtere alternatieven mogelijk zijn, zoals tbs met voorwaarden of de gedragsbeïnvloedende en vrijheidsbeperkende maatregel.

Het komt regelmatig voor dat we zelf deskundigen inschakelen voor een contra-expertise, of dat we de rechter verzoeken om daartoe andere deskundigen te benoemen. We kennen veel psychologen en psychiaters en weten daardoor welke deskundigen we kunnen aanbevelen. In voorkomende gevallen proberen we daarom invloed uit te oefenen op welke deskundigen worden benoemd.

Als uiteindelijk het vooronderzoek is afgerond en de inhoudelijke behandeling van de strafzaak is aangebroken, volgt als sluitstuk ter zitting ons pleidooi. Omdat onze advocaten het tbs-systeem van binnen en van buiten kennen, zijn ze als geen ander in staat om bij pleidooi verweer te voeren op de oplegging van de tbs-maatregel. In sommige zaken betekent dit dat we proberen om oplegging van de tbs-maatregel helemaal te voorkomen, in andere zaken pleiten we juist voor oplegging van de lichtere tbs-variant met voorwaarden, met als doel om tbs met dwangverpleging te voorkomen. De precieze strategie bepalen we altijd in overleg met onze cliënt en in alle gevallen krijgt de cliënt van ons het volle pond.

We worden regelmatig benaderd voor het leveren van bijstand in hoger beroep, nadat door de rechtbank tbs met dwangverpleging is opgelegd. Ook komt het voor dat we samen met andere advocaten de verdediging voeren, waarbij wij ons dan in het bijzonder op de tbs-maatregel richten.

Tbs-verlengingszittingen

Wanneer de tbs-maatregel eenmaal is opgelegd en het tbs-traject is begonnen, wordt na twee jaar voor het eerst beoordeeld of de tbs-maatregel nog moet worden verlengd. De tbs-verlengingsrechter kan, als aan de eisen voor verlenging wordt voldaan, de tbs-maatregel vervolgens met één of met twee jaar verlengen. Dit betekent dus dat een tbs-gestelde op zijn minst eens in de twee jaar een tbs-verlengingszitting heeft, waarop beslist wordt over het voortduren van de tbs-maatregel.

Voor onze tbs-gestelde cliënt is zo’n verlengingszitting een belangrijk en spannend moment, er staat doorgaans veel op het spel. We bereiden onze cliënt dan ook goed voor op zo’n verlengingszitting en geven altijd een eerlijke inschatting van de kansen. In sommige gevallen is verlenging van de tbs-maatregel namelijk onvermijdelijk, bijvoorbeeld omdat de tbs-gestelde nog maar net met zijn behandeling is begonnen. In zo’n geval communiceren we hier open over, om onnodige teleurstelling achteraf te voorkomen.

Als we kansen zien om voor een (voorwaardelijke) beëindiging van de tbs-maatregel te pleiten, dan gaan alle registers open om dat doel te bereiken. Ook komt het geregeld voor dat we de tbs-verlengingsrechter vragen de tbs-maatregel niet met twee, maar slechts met één jaar te verlengen.

In tbs-verlengingsprocedures schakelen we regelmatig zelf gedragsdeskundigen (psychologen en/of psychiaters) in om een advies uit te brengen over de vraag of de tbs-maatregel nog verlengd moet worden, of dat de tbs-maatregel wellicht voorwaardelijk beëindigd kan worden. Dit ligt bijvoorbeeld voor de hand wanneer de tbs-kliniek een verlenging van de tbs-maatregel adviseert, terwijl wij twijfelen aan de noodzaak daarvan.

Omzettingsprocedures

Wanneer een tbs-gestelde tbs met voorwaarden opgelegd heeft gekregen, kan het voorkomen dat de officier van justitie een vordering indient tot omzetting van de tbs met voorwaarden in tbs met dwangverpleging. Zo’n vordering wordt meestal ingediend omdat de tbs-gestelde zijn voorwaarden heeft geschonden, zoals niet meewerken aan behandeling, drugs gebruiken of niet terugkeren van verlof.

Een omzetting van tbs met voorwaarden in tbs met dwangverpleging heeft verstrekkende gevolgen voor de tbs-gestelde. Het betekent namelijk doorgaans een (enorme) afname van persoonlijke vrijheid en ook zorgt een omzetting ervoor dat het tbs-traject langer duurt.

Onze advocaten voeren regelmatig de verdediging in dit soort omzettingsprocedures.

Beklag- en beroepsprocedures

Onze advocaten staan hun tbs-gestelde cliënten ook bij in hun beklag- en beroepsprocedures.

De beklagprocedure speelt zich af bij de beklagcommissie uit de Commissie van Toezicht van de betreffende tbs-kliniek. Bij de beklagcommissie kan de tbs-gestelde zich beklagen over kwesties betreffende zijn rechtspositie binnen de tbs-kliniek. Zo wordt regelmatig beklag ingediend over beperking van de bewegingsvrijheid binnen de kliniek (oplegging afzonderings- en separatiemaatregel) en de inzet van dwangmedicatie.

Tegen de beslissing van de beklagcommissie is veelal hoger beroep mogelijk. Dat beroep wordt behandeld door de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdtoepassing (de RSJ). Daarnaast kan onder andere rechtstreeks beroep worden ingesteld tegen de beslissing tot plaatsing en overplaatsing van de tbs-gestelde.

De advocaten van Bureau TBS Advocaten hebben veel ervaring met deze procedures en zijn op de hoogte van alle wet- en regelgeving, waaronder ook de interne huisregels van de verschillende tbs-klinieken. Hierdoor kunnen zij het verschil maken voor de tbs-gestelde cliënt, bijvoorbeeld in situaties waarin de tbs-kliniek fouten maakt of ten onrechte inbreuk maakt op een recht van de tbs-gestelde.

Zorgconferenties en driegesprekken

Veel van onze cliënten staan we jarenlang bij, gedurende alle stadia van het tbs-traject. We kennen onze cliënt en de cliënt kent ons, vaak ontstaat er daardoor een vertrouwensband. We weten wat er speelt en weten vaak na al die jaren ook wat een cliënt nodig heeft om verder te komen. Dit helpt ons om de cliënt goed te adviseren en ook om mee te denken over de invulling van zijn tbs-traject. Dit meedenken over de invulling van het tbs-traject doen we bijvoorbeeld tijdens zorgconferenties en driegesprekken.

Een driegesprek is een gesprek tussen de tbs-gestelde, diens behandelaar en de advocaat. In een driegesprek wordt gesproken over de voortgang in de behandeling en over problemen die zich daarin voordoen. In zo’n driegesprek wordt doorgaans beoogd om het behandeltraject van de tbs-gestelde goed op de rit te krijgen of te houden.

Bij een zorgconferentie vindt er een bespreking plaats met de kliniek, externe deskundigen, reclassering en het ministerie van Justitie en Veiligheid over het te volgen traject. De tbs-gestelde kan dan zelf het eerste deel van de conferentie bijwonen en zijn wensen aangeven. Het tweede deel bestaat uit een overleg zonder de tbs-gestelde, waarbij de advocaat hem vertegenwoordigt. De uitkomst van de zorgconferentie wordt neergelegd in een verslag, dat wordt gedeeld met de tbs-gestelde en zijn advocaat.

STANDPUNTEN

STANDPUNTEN BUREAU TBS ADVOCATEN :

1. Oplegging tbs-maatregel alleen als het echt niet anders kan. Beperk de instroom.

2. Leg naast de tbs-maatregel geen lange gevangenisstraf op en/of start na een derde van de gevangenisstraf met de tbs-behandeling.

3. Maak tbs-behandelingen in de tbs-kliniek korter en intensiever. Bied maatwerk.

4. Zorg voor meer maatschappelijk draagvlak voor tbs in de samenleving.

5. Klinieken moeten zorgen voor meer transparantie tijdens en na heftige incidenten met een tbs-gestelde.

6. Zorg voor een wettelijke verankering van zorgconferenties en driegesprekken.

7. Verbind (in sommige zaken) een einddatum aan de tbs met dwangverpleging, zodat er perspectief op vrijlating is.